یکی از اعمالی که در دوران غیبت امام عصر(عج) به انجام آن سفارش شده است قرائت دعای عهد است. محوریت این دعا، عهد و پیمانی است که میان انسان منتظر و مهدی موعود(عج) برقرار است. عاشقان آن حضرت با خواندن هر روزه این دعا، عهد و پیمان خود را تجدید می‌کنند و به این طریق، نام و یاد آن حضرت را در زندگی روزانه خود جاری می‌سازند. در این دعای شریف به مسئله بیعت با امام نیز اشاره شده است. 
بنابراین پیروان اهل بیت(ع) در عصر حاضر، خود را در بیعت با امام زمان(عج) می‌دانند و با این بیعت، پیوستگی و تبعیت خود نسبت به امام را نشان می‌دهند. این بیعت می‌تواند جلوه‌های گوناگونی داشته باشد و در سطوح مختلف تعریف شود. آنچه اهمیت دارد توجه به عنصر بیعت است و اینکه ما در بیعت امام قرار داریم و نباید رفتاری انجام دهیم که مصداق پیمان‌شکنی و گسستن بیعت باشد.

 درباره همین موضوع با حجت‌الاسلام والمسلمین نصرت‌الله آیتی؛ کارشناس و پژوهشگر مهدویت گفت‌وگو کرده ایم.

آیتی در ابتدا به معنای بیعت اشاره کرد و گفت: یکی از سنت‌های دینی ما هنگامی که یک امامی از طرف خداوند سبحان به منصب امامت منصوب می‌شود بیعت با امام است. کلمه «بیعت» از «بیع» گرفته شده و بیع به معنای فروختن است. بیعت با کسی به معنای فروختن چیزی به کسی است که با او بیعت می‌شود. اگر ما با امام بیعت می‌کنیم معنایش این است که داریم چیزی را به امام می‌فروشیم. ما چه چیزی به امام می‌فروشیم؟ اموال و دارایی‌مان را؟ ظرفیت‌هایمان را؟ درست است که باید همه اینها را به امام بفروشیم و امام خریدار همه اینها است ولی امام نظرش بلند است و به کم قانع نیست لذا کسی که بیعتش با امام بیعت حقیقی است باید همه هستی و وجود خودش را به امام بفروشد و همه امکانات و دارایی خودش را در راه آرمان‌های امام فدا کند.

وی افزود: شیطان به کم قانع نیست و اینطور نیست اگر کسی به حرف شیطان گوش داد و یک قدم به سمت او حرکت کرد شیطان از او راضی باشد. خیر، اگر کسی با شیطان همراهی کرد شیطان همه دارایی‌ها و امکانات و ظرفیت‌های خود را در اختیار می‌گیرد. در تاریخ داریم که عبیدالله بن زیاد به عمر سعد دستور داد از حسین(ع) بیعت بگیر و اگر بیعت نکرد سرش را برای من بیاور. این تمام درخواست عبیدالله از عمر سعد بود ولی عمر سعد کارهایی کرد که به فکر عبیدالله هم نمی‌رسید. مثلا عبیدالله نگفته بود خیام حرم سید الشهدا را به آتش بکش یا دختران امام حسین(ع) را کتک بزن. اینها در حکم عبیدالله نبود ولی وقتی عمر سعد به سمت شیطان رفت و از شیطان حرف‌شنوی کرد، شیطان از او به کم قانع نشد و تمام هستی و وجود او را در اختیار گرفت.

امام، کارگزار خدای متعال در خریدن جان مومنین

کارشناس مهدویت در ادامه گفت: پس هم شیطان نظرش بلند است و از من و شما به کم قانع نیست و هم امام که پیشوای جبهه حق است از من و شما به کم قانع نیست. امام همه دارایی‌های ما را می‌خواهد، همه وجود ما را می‌خواهد منتهی با این تفاوت که اگر شیطان همه وجود ما را می‌خواهد برای این است که ما را به قعر جهنم بکشد ولی اگر امام همه وجود ما را می‌خواهد برای این است که ما را رشد دهد و به سعادت برساند. لذا در قرآن آمده است: «إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَی مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ؛ همانا خدا جان و مال اهل ایمان را به بهای بهشت خریداری کرده». بنابراین خدا هم اموال مومنان را می‌خرد و هم انفس مومنان را می‌خرد و در واقع امام، کارگزار خدای متعال در خریدن نفس و جان و دارایی و ظرفیت‌ها است.

وی ادامه داد: بنابراین بیعت به این معنا است که ما می‌خواهیم امکانات و دارایی و استعداد و جان و مال خودمان را به امام بفروشیم. لذا در زیارات خطاب به امام عرض می‌کنیم که: «فَأَبْذُلُ نَفْسِی وَ مَالِی وَ وُلْدِی وَ أَهْلِی وَ جَمِیعَ مَا خَوَّلَنِی رَبِّی بَیْنَ یَدَیْکَ» یعنی من خودم را، اولادم را، اهلم را، مالم را، جان و دارایی‌ام را در راه شما صرف می‌کنم.

حجت‌الاسلام آیتی در ادامه تاکید کرد: بنابراین کسی که با امام بیعت می‌کند اگر بیعتش بیعت واقعی باشد به معنای فروختن همه ظرفیت‌های وجودی به امام است. اگر در دعای عهد مومنان زمزمه می‌کنند: «اللّهُمَّ إِنِّی أُجَدِّدُ لَهُ فِی صَبِیحَةِ یَوْمِی هذَا وَمَا عِشْتُ مِنْ أَیَّامِی عَهْداً وَعَقْداً وَبَیْعَةً لَهُ فِی عُنُقِی» یعنی من با امامم عهد و عقد و بیعتی دارم که از این بیعت تا هستم و عمر دارم دست نمی‌کشم؛ اگر این بیعت، بیعت واقعی باشد به این معنا است که بیعت‌کننده همه دارایی‌ها و امکانات و جانش را به امام فروخته است.

اثر وضعی بیعت با امام معصوم

وی در ادامه به اثرات وضعی بیعت با امام اشاره کرد و گفت: طبیعی است اگر این بیعت، بیعت واقعی باشد و کسی با امام بیعت واقعی بکند در خودش و دارایی‌هایش و استعدادهایش بدون اذن و اجازه امام تصرف نمی‌کند. مثلا اگر من خانه‌ای داشته باشم و آن خانه را به کسی بفروشم دیگر حق ندارم وارد آن خانه شوم و تصرف من تصرف در مال غیر است. اگر کسی خودش را به امام فروخته باشد حق ندارد جان خودش را در مسیری هزینه کند که مالک او یعنی حضرت ولی عصر(عج) راضی نباشد. بنابراین بیعت واقعی باید با این دغدغه‌ها همراه باشد.

وی در پایان به رابطه متقابل میان امام و ماموم اشاره کرد و عنوان ساخت: رابطه بین امام و ماموم متقابل است و اگر کسی بیعتش با امام، بیعت واقعی باشد از حمایت امام برخورد می‌شود. اگر من و شما ملک امام شدیم و خودمان را به امام فروختیم، امام غیور است و از دارایی خودش حمایت می‌کند. اگر بیعت ما واقعی باشد، دیگر امام اجازه اینکه هر کس در جان ما تصرف کند نخواهد داد. بنابراین اگر شیطان بخواهد در بیعت‌کننده واقعی امام تصرف کند، اگر فتنه‌ها بخواهد ایمان شخص بیعت‌کننده را مورد هجمه قرار دهد، حتما امام از دارایی خودش دفاع خواهد کرد و برای دفاع از بیعت‌کننده‌ای که خودش را تحت تصرف امام قرار داده اقدام خواهد کرد و در سختی‌های زندگی و در هجوم فتنه‌ها امام از او دستگیری خواهد کرد.